Fotografie door: Shane van Hattum, duckdev
Op 4 november 2024 opende in OBA Oost de foto- en verhalenexpositie Dwarse Lessen, die tot 16 juni 2025 langs meerdere OBA-vestigingen reisde. Kantlijnschrijvers lieten in portret, interview en gekozen fragment uit eigen werk hun unieke stem horen, mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Lees hier het volledige naslagwerk.
Schrijven over kunst is hachelijk. Bij kunstobjecten gaat het [vooral] om waarnemen. Wie over kunst schrijft heeft eigenlijk al de eenheid verbroken die de waarnemer met het door hem waargenomene, het kunstobject, verenigt.
Neem de schilder. Vaak wordt aangenomen dat hij iets ‘maakt’, [iets ‘produceert’] wat daarna ‘het schilderij’ heet. Maar vóór hij begint is hij al een waarnemer. Ziet hij het landschap – bomen, struiken, een schuurtje, een mengeling van licht en schaduw – dan ‘kijkt’ hij niet zoals de natuurbeschermer, klimaatactivist of projectontwikkelaar: hij ziet de wisselwerking tussen de dingen [zelf]. Je kunt zeggen: hij laat zich door de dingen bekijken.
Dit heel langzaam plaatsvindende proces gebeurt zowel tussen de dingen daarginds in het landschap als in de ogen en het lijf van de schilder. De natuurlijkheid, lichamelijkheid of zelfs ondoordringbaarheid van de dingen herhaalt zich in die van de schilder, die niets anders doet dan waarnemen.
Het is door waar te nemen, dat de schilder dergelijke aspecten van de dingen bij zichzelf terugziet: de raadselachtigheid van de vormen, lijnen, bewegingen en gebeurtenissen wordt iets van hemzelf: hij wordt voor zichzelf een raadsel.
Natuurlijk is er allang naar het penseel gegrepen, werden technieken en stijlen eigen gemaakt, maar deze instrumenten ontlenen hun zin slechts aan de blik die de schilder, de waarnemer bij uitstek, over het door hem waargenomene laat waren, een blik die zelf één is met de aan-blik waarin de dingen aan hem verschijnen.
Eenheid van de waarnemer en het waargenomene, herhaling van het raadsel van de dingen in de waarnemer: de schilder doorbreekt de traditionele tegenstelling tussen subject en object.
Schrijven over kunst? Het enige wat kan is beschrijven wat er in de kunst, dus in het landschap daar en in de schilder hier, gebeurt.
Wat neem je mee en waar naar toe
Ik ken je langer dan vandaag
Dus vraag ik je: Wat ga je nu weer doen?
Je stort me keer op keer
in duistere zaken
Wat kan ik nu van
je plots weggaan maken?
Genoeg van mij?
Van jij en mij?
Van het alledaagse?
Toe aan een nieuw avontuur?
Iets met de nieuwe buur
Of op weg naar Verweggistan
En dan?
Heb je geld op zak
een paspoort
of rijbewijs?
Neem je de poes mee?
Wie zorgt er voor je zaakjes?
Laat je het op z’n beloop?
Ben ik de Bob of Boop?
Bedankt bij voorbaat
En blijf